Geen democratie voor Janmaat, Hirchi Ali, Fortuyn of Wilders

Bedreigde politici is Holland op z’n smalst

Column Martin Sommer

column
Door: Martin Sommer 23 oktober 2015, 21:00

Ook Geert Wilders wordt nu al tien jaar permanent bewaakt

Ayaan Hirsi Ali was even in Nederland. Ik mocht aanzitten bij een dineetje ter ere van haar. In de hal beneden zaten twee oortjes – ze wordt nog altijd bewaakt, ook in Amerika. Ik vroeg hoe ze na zoveel jaar terugkijkt op de turbulente periode in Nederland. Ze was maar over een ding bitter, zei ze: de bewaking. Toen ze liet weten dat ze naar Amerika verhuisde, vond minister Hirsch Ballin dat bewaking niet langer door de staat betaald hoefde worden. De VVD – haar partij – was dat met de minister eens.

Nog steeds geeft ze minstens een half miljoen dollar per jaar uit voor haar veiligheid. Holland op zijn smalst. Ook Geert Wilders wordt nu al tien jaar permanent bewaakt. En ook hij ondervindt weinig meededogen met een leven van een halve gevangene. Bij zijn tegenstanders overheerst het sentiment dat hij het er zelf naar gemaakt heeft. Tweemaal was ik bij hem op de kamer in het Kamergebouw, na veel gesloten deuren en twee bewakers op de gang.

De gordijnen waren permanent dicht, omwille van de veiligheid. Rita Verdonk, ook een politieke verschoppeling, bezocht ik een keer in haar kamertje in de nok van het gebouw. Oortje voor de deur. Je moest een trapje op om bij die kamer te komen. Ik begreep dat daar ooit Wil Schuurman zat, de assistente van Hans Janmaat toen die in zijn eentje voor de Centrumpartij in de Kamerlid was.
Bedreigde politici is Holland op z’n smalst
© AFP

Een lift was er niet. Schuurman moest met één been dat trapje op, het been dat ze overhield na de antifascistische aanslag op de partijbijeenkomst in Kedichem in 1986. Het hoorde bij de permanente pesterijen waarvan Janmaat en zijn omgeving in en buiten het parlement het slachtoffer waren. Ik las De verschrikkelijke Janmaat. Nederland en de Centrumpartij van de schrijver en journalist Joost Niemöller, die hiermee een voortreffelijk, nauwgezet gedocumenteerd boek heeft afgeleverd. Een boek dat velen, mag ik hopen, met schaamrood op de kaken zullen lezen.

Kedichem in 1986 was de apotheose. Brandbommen gingen naar binnen door de ruiten van het hotel waar de Centrumpartij confereerde. Antifa’s vonden alles geoorloofd in de strijd tegen de fascisten. De Kamer liep leeg als Janmaat sprak, het scheelde weinig of burgemeesters moedigden het geweld aan. Ja, er was een verdwaalde neonazi die de Hitlergroet bracht. Maar de Centrumpartij bestond vooral uit stoffige heren afkomstig uit het politieke midden, die zich zorgen maakten over de multiculturele samenleving.

De standpunten van Janmaat zijn nu voor een flink deel gemeengoed: opvang in de regio, verplicht inburgeren en niet te vergeten het woonlandbeginsel: de hoogte van uitkeringen hangt af van het vestigingsland. Dat is zojuist voor Marokko ingevoerd door minister Asscher maar werd destijds door Den Uyl gekenschetst als ‘afschuwelijk’ en als ‘lonken naar de Janmaat-stem’. In Nederland gaat het er niet om wát iemand zegt, maar wie het zegt, schrijft Niemöller. Zo is het.
Bedreigde politici is Holland op z’n smalst
© ANP

Onlangs schreef René Cuperus in zijn column hoe het toch komt dat Nederland ‘geen welkomstcultuur, maar een oprotcultuur’ heeft. Het werd her en der enthousiast opgepikt en herhaald. Nederland als xenofobe natie, dat is de hedendaagse variant van de anti-Janmaat-furie van toen. Natuurlijk is Nederland geen bijzonder xenofobe natie. Het is andersom: jarenlang sloegen we ons op de borst omdat we extra goed waren – denk aan de woedende briefkaartenactie toen in Duitsland gastarbeiderspensions in brand werden gestoken.

Extra goed zijn we niet, bijzonder xenofoob evenmin. De hoge score van Wilders heeft alles te maken met het bestuurlijke onvermogen om antwoord te geven op een kernvraag van dit moment: hoeveel vluchtelingen gaat Nederland opnemen? Bijzonder aan Nederland is niet xenofobie, maar de poldergeschiedenis, die veel dieper is ingesleten dan de democratische traditie. Je ziet het aan de nervositeit bij een referendum over een associatieverdrag. Wij lossen het als bestuurders liefst onder elkaar op.

Meer dan welk land ook, kent Nederland een zeer actief middenveld van koepels, verenigingen en meebestuurders. Hun mandaat is onduidelijk, hun invloed is even groot als hun aanwezigheid in de media; die laatste zijn niet heel ijverig in het onderscheid maken tussen afstandelijke expertise en platte belangenbehartiging. Janmaat, weinig politiek getalenteerd, werd door de Anne Frankstichting aangewezen als de nieuwe Hitler. Vluchtelingenwerk vindt dat we meer vluchtelingen moeten opnemen. VNO NCW was vijf jaar geleden nog medeverantwoordelijk voor het smadelijke gedoogkabinet Rutte 1; nu zijn de werkgevers reuze bezorgd over de goede naam van Nederland omdat Wilders zoveel steun in de peilingen krijgt.

Janmaat werd van Elsevier tot De Waarheid tot fascist gestempeld

Janmaat werd van Elsevier tot De Waarheid tot fascist gestempeld. In het land van het gepolder vinden we allemaal het liefst hetzelfde. Dat heet consensus en je zag het ook in de reacties op de column van René Cuperus: het loopt hoog op, laten we het in hemelsnaam gauw eens zijn. Maar bij de mooie consensus hoort ook, dat wie niet meedoet wordt verstoten.

Janmaat zei de verkeerde dingen, Ayaan moest het maar uitzoeken. Wilders zegt ‘nepparlement’. Een geloei gaat op. Men vindt zichzelf heel plechtig heel democratisch. Na lezing van dit boek denk ik dat bescheidenheid past. ‘Voor mij bestaat de democratie niet’, zei Janmaat. Hij had gelijk. Deze week gaat het in verband met de komst van vluchtelingen over de bedreiging van lokale politici. Dat is uiteraard kwalijk. Janmaat werd permanent bedreigd. Hij had rolluiken laten maken omdat er zo vaak klinkers door zijn ruiten waren gegaan. Het interesseerde niemand.