‘De elites brengen ons in gevaar door teveel moslim migranten toe te laten’

Kleis Jager − 13/12/15, 15:30 Dagblad TROUW
© Corbis. Malika Sorel-Sutter: ‘Ik maak geen onderscheid tussen radicalisme en islam.’

Interview Met armoede en uitsluiting heeft terrorisme niets te maken, wel met de afwijzing van westerse normen, zegt de Franse essayiste en integratiedeskundige Malika Sorel-Sutter.

De elites hebben dit land in gevaar gebracht. Door te veel immigranten toe te laten met een erg afwijkende cultuur, en door vervolgens niets van die mensen te vragen

Malika Sorel-Sutter publiceerde net voor de aanslagen van 13 november ‘Décomposition Française’ (‘De ontbinding van Frankrijk’). Haar these: de politiek weet al jaren welke grote problemen massa-immigratie met zich meebrengt. Maar de machtigen kijken weg, omdat ze laf zijn, middelmatig of beide.

En daar verandert de terreurgolf van vrijdag de dertiende niets aan, zegt Sorel-Suter, terwijl ze nipt aan een glas ananassap in een brasserie op de Champs-Élysées. Ze beklaagt zich over gebrek aan aandacht voor haar ‘boodschap’: “Het failliet van de integratie heeft geen sociaal-economische maar culturele oorzaken. Media mijden me.”

Iedereen spant samen tegen Malika Sorel-Sutter.
“Daar is geen complot voor nodig. Het dominante gedachtengoed doet zijn werk. Als immigranten ontsporen of geweld gebruiken, dan komt dat volgens de heersende ideologie door de Franse samenleving, die dus op z’n minst medeverantwoordelijk is aan de moord op 130 mensen. Men wil die waarheid niet horen.”

En wat is dan die waarheid?
“De elites hebben dit land in gevaar gebracht. Door te veel immigranten toe te laten met een erg afwijkende cultuur, en door vervolgens niets van die mensen te vragen. Het is overal in Europa gebeurd. Frankrijk heeft alleen het langste weerstand geboden, omdat het een assimilatiemodel had dat gebaseerd was op de laïcité, de Franse opvatting van de scheiding tussen kerk en staat. Bestuurders pleegden verraad aan de laïcité. Ze lieten toe dat moskeeën werden gefinancierd onder het motto: haal moslims uit de kelders onder flatgebouwen en alles komt goed.

Nu, onder de staat van beleg, krijgen diezelfde moskeeën bezoek van de politie of worden gesloten wegens radicalisme. Dat bewijst dat je met toegeeflijkheid nergens komt en dat materiële omstandigheden geen invloed hebben op de inhoud.

De banlieue-rellen in 2005 waren een eerste waarschuwing, maar er veranderde niets. De rellen werden ‘sociaal protest’ genoemd, terwijl het uitbarstingen van haat waren. De kern van het probleem is dat men altijd heeft gedaan alsof immigranten alleen een lichaam hebben dat je moet voeden, en dat ze hun identiteit thuis achterlaten.”

© AFP. De Franse premier Manuel Valls

Wie emigreert, verandert niet alleen van grondgebied, maar ook van volk. En dat is vreselijk moeilijk, voor veel mensen onmogelijk

Maar je kunt toch moslim zijn en Fransman? De toekomst is volgens een filosoof als Michel Maffesoli aan de burger met een meervoudige identi- teit. Een homogeen volk is een achterhaald idee, we moeten accepteren dat onze landen bestaan uit een verzameling gemeenschappen.
“Allemaal theorie. Wie emigreert, verandert niet alleen van grondgebied, maar ook van volk. En dat is vreselijk moeilijk, voor veel mensen onmogelijk. Maar zonder gedeelde waarden, zonder een ‘wij’ gaat het niet. Gewone mensen begrijpen dat heel goed. Die zien iemand met een djellaba of een hidjab in hun supermarkt en zeggen: die is niet Frans, dat is een buitenlander. Zij hebben helemaal gelijk.

Om echt Frans te zijn moet je je ook de Franse mentaliteit, zeden en gewoonten eigen maken. Maar zo redeneren onze elites niet, die proberen dit evidente probleem te omzeilen. Neem oud-premier Dominique de Villepin – ik zat in zijn adviesgroep toen hij presidentiële ambities had. Hij riep: ‘Met de Italianen kwam het ook goed!’ Villepin wist dat die vergelijking kant noch wal raakte. Van de Italianen die zich tussen 1870 en 1940 in Frankrijk vestigden, vertrok twee derde weer omdat ze niet konden aarden. Zo ingewikkeld is emigreren dus, zelfs binnen verwante culturen.”

Waarom zei Villepin dat dan?
“Het leverde hem steun op, voor optimisme is de markt altijd groter. Wij hebben geen politici meer van het formaat van De Gaulle of Churchill. De huidige politici zijn narcistisch, vooral gericht op de eigen carrière, niemand die opkomt voor het algemeen belang. Dat zie je aan Turkije. Dat krijgt 3 miljard om te doen wat we zelf verzuimen: het beschermen van onze grenzen. Vervolgens wordt onderhandeld over toetreding tot de Europese Unie, waar de overgrote meerderheid van de bevolking tegen is. En vervalt de visumplicht voor Turken vanaf 2016.

Onze elites zijn wereldburgers die net zo makkelijk in New York, Amsterdam of Parijs wonen. Zij hadden er geen moeite mee om de grenzen op te heffen voor vrij verkeer van goederen en personen. Uiteindelijk houden ze ook niet echt van hun land, liefde voor de natie vinden ze bij de onderbuik horen. Zo verraden zij hun eigen volk, dat de gevolgen van het multiculturalisme níet kan ontlopen.”

© Corbis.

Integreren betekent dat je aflegt wat niet te verenigen is met de cultuur van het land waar je gaat wonen

U voelt zichzelf ook verraden?
“Ja, ik voel mij verraden als patriot. Ik heet Malika, heb lang in Algerije gewoond en het is duidelijk dat mijn analyse is bepaald door mijn eigen ervaringen. Ik ben met volle overtuiging Française geworden. Ik deel de visie van Ernest Renan die de natie definieerde als een ziel, een geestelijk beginsel, ‘het gemeenschappelijke bezit van een rijke erfenis aan herinneringen en uit het tegenwoordige saamhorigheidsgevoel, de wens om samen te leven’.

Het natiebegrip van Renan is open; wie wil, kan er deel van uitmaken. Ik ben enorm teleurgesteld als ik zie hoe alles te grabbel is gegooid. Eerst was assimilatie de norm, toen integratie en nu is het inclusion: het Franse volk moet de nieuwkomer maar accepteren zoals hij is.”

Gaat het wel zo slecht met de integratie? Volgens het Insee, het Franse CBS, voelt driekwart van de moslims zich geheel of gedeeltelijk Frans.
“Het is met die studies van het Insee zoals in Orwells ‘1984’: wat u ziet bestaat niet. Deze rapportages omschrijven niet wat het betekent om Frans te zijn. Ze vragen alleen: voelt u zich Frans? Daarmee krijg je niet boven water dat de cultuur van de meeste immigranten zich kenmerkt door groepsdruk. En dat er geen individuele vrijheid of gelijkheid tussen de seksen bestaat.

Neem de opkomst van de hidjab, de allesbedekkende hoofddoek. ‘Het buurmeisje draagt een hidjab, waarom jij nog niet?’ Zo gaat dat. Integreren betekent dat je aflegt wat niet te verenigen is met de cultuur van het land waar je gaat wonen. De hidjab is een aantasting van het gelijkheidsprincipe en de waardigheid van vrouwen, zoals de islamoloog Abdelwahab Meddeb het fomuleerde.

Dat het niet goed gaat met de integratie, zie je ook aan de Franse taal die in achterstandswijken steeds minder wordt gesproken. Dat is heel ernstig, omdat een taal veel meer is dan een communicatiemiddel, het is een manier om de wereld te beschouwen. Dat kun je zien aan het taalbeleid in Marokko. Het onderwijs is daar in de jaren zeventig gearabiseerd, ten koste van het Frans, en dat heeft volgens de schrijver en linkse anti-racist Tahar Ben Jelloun de islamisering bevorderd en het kritisch denken gefrustreerd.

Als hij het zegt moet het wel waar zijn, zou je denken. Kennelijk is het Arabisch een rem op de verwerving van die kwaliteit die zo kenmerkend is voor Europa. Het Frans heeft het nu moeilijk in de banlieue, omdat er een muur is opgetrokken tussen de eigen omgeving die halal is (goed, red.) en de Franse samenleving die haram is (slecht, red.). Waar dit allemaal toe kan leiden hebben we net gezien.”

Empathie, een erg christelijke waarde, vatten veel moslims op als een teken van zwakte, als iets vrouwelijks, een bewijs dat het Westen inferieur is

U maakt geen onderscheid tussen radicalisme en de islam in het algemeen?
“Dat doe ik nooit, dit geweld gedijt niet in het luchtledige. De afwijzing van westerse normen is algemeen, terreur is daar een gewelddadige vorm van. Deze terroristen zijn niet opgegroeid met respect voor het individu, met de vrijheid om te geloven wat je wilt, of om niet te geloven. De islamitische cultuur is een door en door mannelijke cultuur. Empathie, een erg christelijke waarde, vatten veel moslims op als een teken van zwakte, als iets vrouwelijks, een bewijs dat het Westen inferieur is.

Een ander bestanddeel van de voedingsbodem is dat de islam een andere waarde aan het leven toekent, het leven na de dood is belangrijker. Het leven is vooral van belang voor de dag des oordeels, als duidelijk wordt wie naar de hemel gaat en wie naar de hel. Terroristen worden niet gedreven door doodsdrift zoals je wel hoort, maar juist door een drang om te leven; het is alleen een ander soort leven.

Wat het erger maakt: het voortdurende gehamer van autochtonen op discriminatie. Het is heel schadelijk voor kinderen die worstelen met hun identiteit om te horen dat ze worden buitengesloten. Als je tegen een kind steeds zegt ‘sorry, het is mijn fout, niet die van jou’, dan groeit het nooit op tot een verantwoordelijke volwassene die zichzelf ter discussie kan stellen. Op deze manier zijn jongeren opgezet tegen het land waarin ze wonen, steeds opnieuw is het zaad van haat en wrok verspreid. In zekere zin hoefde Islamitische Staat alleen maar te bukken om de vruchten op te rapen.”

Minister van economische zaken Emmanuel Macron zei dat je ‘met een islamitische naam of een baard tot vier keer minder kans’ hebt op een uitnodiging voor een sollicitatiegesprek. Volgens hem ligt de voedingsbodem daar.
“Uit veel onderzoek blijkt dat discriminatie de achterstand van immigranten niet verklaart. Zo schiet bij allochtone jongeren die solliciteren naar hogere overheidsfuncties de algemene ontwikkeling tekort, zo bleek bij geanonimiseerde selectieprocedures. Dat heeft niets te maken met uitsluiting. Iedereen kan zichzelf bijspijkeren met alle moderne communicatiemiddelen, dat is een kwestie van willen, van initiatief tonen.

Valls waait met alle winden mee. Hij voelt natuurlijk aan dat de kiezers het gepraat over de vermeende achterstelling van immigranten zat zijn

In lagere functies kennen allochtone jongeren de sociale codes niet, of ze staan daar onwillig tegenover, ze geven geen hand of houden hun pet op. Er is geen probleem met discriminatie in Frankrijk, al de mensen die dat maar blijven zeggen zijn inmiddels zelf een enorm probleem geworden.”

Na de aanslagen in januari op Charlie Hebdo sprak premier Valls over ‘sociale apartheid’ in Frankrijk. Na 13 november corrigeerde hij Macron en verzette hij zich tegen ‘sociale excuses’.
“Valls waait met alle winden mee. Hij voelt natuurlijk aan dat de kiezers het gepraat over de vermeende achterstelling van immigranten zat zijn. Valls wil nu ‘vechten’ tegen de segregatie door sociale menging te stimuleren in de woningbouw. Maar mensen willen niet bij elkaar wonen, ze laten zich niet dwingen en het is bovendien al veel te laat. Het is een schrijnend teken van onmacht, heel triest.”

Hoe verder?
“Geen idee. Ik ben erg somber over de toekomst. Onder de vele immigranten die Europa nu bereiken zullen er veel zijn die mislukken om de redenen die ik heb geschetst. En dat zal ongetwijfeld tot nieuw geweld leiden.”
Wie is Malika Sorel-Sutter?

Malika Sorel-Sutter groeide als kind op in de Provence, maar bracht het grootste deel van haar jeugd door in Algerije. Zij studeerde aan de École Polytechnique in Algiers en daarna aan de befaamde School voor Politieke Wetenschappen Sciences Po in Parijs. Zij werkte voor telecom- en defensiebedrijven en was lid van een adviesraad voor integratievraagstukken, de Haute Conseil à l’Intégration. Sorel-Sutter schreef drie boeken over integratie, waarin zij het belang van culturele en mentale factoren voor een succesvolle emigratie benadrukte.